Współczesna ortodoncja umożliwia osobom w każdym wieku posiadanie pięknego uśmiechu poprzez korekcję wad zgryzu. Nieprawidłowości w tym względzie bywają różnego rodzaju. Zalicza się do nich np. stłoczenia i niewłaściwe położenie zębów oraz występowanie szpar międzyzębowych. Zdarzają się również zaburzenia dotyczące wzajemnego stosunku szczęki i żuchwy. Wszystkie te wady zgryzu można leczyć przy pomocy aparatu ortodontycznego: stałego lub ruchomego. Zastosowanie odpowiedniego typu zależy od poziomu zaburzenia, zaleceń ortodonty, a także możliwości finansowych pacjenta.
Rodzaje aparatów ortodontycznych
Korekty wad zgryzu dokonuje się w trakcie leczenia ortodontycznego. Stosuje się je u pacjentów w każdym wieku, zarówno dzieci i młodzieży, jak też u osób dorosłych. W trakcie terapii pacjent nosi aparat ortodontyczny. O tym ile czasu ona trwa decyduje nie tylko stopień zaburzenia. Liczy się również typ danego urządzenia. Aparaty ortodontyczne dzielą się na dwa rodzaje, czyli ruchome i stałe. Różnice polegają na sposobie użytkowania.
Stały aparat ortodontyczny zakłada ortodonta i tylko on po zakończeniu terapii może go zdjąć. W skład tego urządzenia wchodzą zamki, pierścienie, ligatury, czyli kolorowe gumki oraz drut. Wśród aparatów stałych wyróżnia się aparaty klasyczne, w których zamki mogą być metalowe lub etsetyczne, aparaty lingwalne, określane również jako językowe oraz aparaty samoligaturujące.
Drugim rodzajem jest aparat ortodontyczny ruchomy. Pacjent może go sam wyjmować i zakładać w dowolnym momencie. Najczęściej używany jest na noc, jednak często nosi się go także w ciągu dnia. Aparaty ortodontyczne ruchome przeważnie dedykowane są dzieciom w wieku 4-12 lat, jednak dorośli też z nich korzystają. Popularne typy tego urządzenia to Invisalign oraz Clear Aligner.
Jaki aparat ortodontyczny wybrać?
Na to jaki aparat ortodontyczny wybrać ma wpływ wiek pacjenta i rodzaj wady zgryzu. Przy niewielkich zaburzeniach przeważnie stosuje się aparaty ruchome. Najczęściej zaleca się je dzieciom, ponieważ ich uzębienie jest w stadium rozwoju i dość łatwo można je korygować. Natomiast przy zaawansowanych wadach zgryzu zastosowanie znajdują aparaty ortodontyczne stałe, które zakłada tylko ortodonta. Samodzielnie nie można ich zdejmować. Przeznaczone są dla osób dorosłych i młodzieży, ponieważ ich ukształtowane uzębienie mniej jest podatne na zmiany. Wybór najwłaściwszego aparatu ortodontycznego zaleca specjalista podczas konsultacji. Istotne są także możliwości finansowe każdego pacjenta. Aparaty ruchome są tańsze od stałych.
Aparaty ortodontyczne stałe – rodzaje
Pierwszym rodzajem aparatu ortodontycznego stałego jest aparat klasyczny. Na jego budowę składają się zamki wykonane z metalu (wtedy są widoczne), porcelany lub kryształu (w tych przypadkach bywają przezroczyste, albo w kolorze zębów). Kontrole w gabinecie ortodontycznym powinny odbywać się co 4-6 tygodni.
Kolejny typ aparatu stałego to aparat lingwalny. Jego zaletą jest mała widoczność, a to dzięki temu, że zamki mocuje się po wewnętrznej stronie zębów. Podczas noszenia urządzenia pacjent może odczuwać dyskomfort ponieważ ten typ aparatu wymaga dłuższego okresu przyzwyczajania się do jego obecności w jamie ustnej. Utrudniona jest higiena zębów, a w niektórych przypadkach mogą pojawiać się problemy z wyraźnym mówieniem. Z tego typu aparatów nie powinny korzystać osoby z chorobami przyzębia.
Trzecim rodzajem jest aparat samoligaturujący, który działa z mniejszą siłą nacisku na zęby, a mimo tego czas leczenia jest krótszy. Wizyty kontrolne można odbywać rzadziej, bo co 8-12 tygodni. Inne jego zalety to: wyższy komfort użytkowania, niska widoczność aparatu, łatwiejsza możliwość utrzymania prawidłowej higieny jamy ustnej, a także wygodna wymiana łuków.
Czym charakteryzują się aparaty stałe?
Stałe aparaty ortodontyczne zakłada się na zęby stałe. Urządzenia te są dużo droższe od ruchomych. Wymagają częstych wizyt u ortodonty, ze względu na możliwość powikłań. Średni czas leczenia wynosi najczęściej ok. 24 miesięcy, jednak może być dłuższy. Noszenie aparatu stałego wymaga szczegółowego dbania o higienę jamy ustnej, która niestety przy tego typu urządzeniach jest utrudniona. Na koniec terapii w celu utrwalenia efektów leczenia i stabilizacji zębów, konieczne jest noszenie aparatu retencyjnego.
Aparaty ruchome
Aparaty ruchome stosuje się najczęściej u dzieci do 12 roku życia, jednak dorośli też mogą z nich korzystać. Służą do korygowania wad zgryzu przy niewielkich i średnich zaburzeniach. Ich zaletą jest możliwość samodzielnego zdejmowania przez pacjenta np. podczas spożywania posiłków, czy też w trakcie mycia zębów. W okresie użytkowania aparatu należy go zakładać na noc oraz w ciągu dnia. Czas trwania leczenia jest uzależniony od dyscypliny pacjenta i postępowania zgodnie z zaleceniami specjalisty, dzięki czemu będzie można uzyskać proste i zdrowe zęby.
W trakcie terapii podczas czynności higienicznych ważne jest używanie nie tylko szczoteczki do zębów, ale również nici dentystycznej i irygatora. Po każdym zdjęciu aparatu należy poddać go czyszczeniu. Raz w tygodniu do pielęgnacji urządzenia warto również użyć specjalnych tabletek i proszków. Istotną cechą przy wyborze aparatu zdejmowanego jest jego niższa cena, niż w przypadku stałego.
Invisalign – rodzaj aparatu ruchomego
Jednym z typów ruchomych aparatów ortodontycznych jest aparat Invisalign. Zostaje wykonany na podstawie cyfrowego skanu jamy ustnej pacjenta. Dzięki temu mogą powstać przezroczyste nakładki ortodontyczne indywidualnie dopasowane do konkretnej osoby. Podczas jedzenia, czy też mycia zębów są one ściągane. Co dwa tygodnie należy je wymieniać, a całe leczenie trwa dłużej niż w przypadku tradycyjnego aparatu.
Aparat ortodontyczny ruchomy Clear Aligner
Ten typ aparatu ruchomego również ma formę przezroczystych nakładek wykonanych na podstawie odcisku uzębienia. Są one prawie niewidoczne, komfortowe w użyciu i można je zamówić w różnych rozmiarach. Należy je wymieniać co tydzień. Czas użytkowania aparatu zależy od zaangażowania pacjenta.
Jak dbać o higienę w czasie leczenia ortodontycznego?
Właściwa higiena w trakcie terapii zapobiega próchnicy i ma pozytywny wpływ zarówno na zęby jak i dziąsło. Powinna być dokładna, ponieważ resztki jedzenia mogą przylegać do elementów aparatu. Istotne jest precyzyjne czyszczenie powierzchni zębów, a także przestrzeni międzyzebowych, zwłaszcza w przypadku aparatów stałych. Pacjent powinien używać szczoteczki, która ma włosie w kształcie litery V, pasty z żelową formułą oraz nici dentystycznych i irygatorów. W przypadku użytkowania aparatu metalowego w celu uniknięcia podrażnień warto stosować wosk ortodontyczny. Zęby należy myć, a także płukać po każdym posiłku.
Czas leczenia ortodontycznego – jak długo trzeba nosić aparat na zęby?
Na długość terapii istotny wpływ ma rodzaj aparatu ortodontycznego. Te mocowane na stałe nosi się krócej. Ustawienie zębów na właściwych pozycjach przy niewielkich wadach zgryzu zazwyczaj zajmuje od 12 do 18 miesięcy. Dotyczy to zwłaszcza młodzieży. Średnio przyjmuje się, że leczenie za pomocą aparatu stałego trwa 2 lata, jednak może się wydłużyć do ok. 36 miesięcy.
Użytkowanie ruchomego aparatu ortodontycznego jest bardziej komfortowe, jednak zęby prostują się wolniej. Średni czas terapii wynosi 24 miesiące, a najdłuższy nawet 4 lata. Oczywiście wszystkie te parametry zależą od wady zgryzu i uwarunkowań indywidualnych pacjenta.
